💊 Alteplase Là Gì?
Alteplase (tên biệt dược thường gặp: Activase®, Actilyse®) là một loại thuốc tiêu sợi huyết (thrombolytic agent), hoạt động bằng cách phân giải cục máu đông trong lòng mạch. Đây là một protein tái tổ hợp của mô plasminogen activator (tPA), dùng phổ biến trong điều trị cấp cứu y khoa.
Thuốc thường được sử dụng trong các tình huống đe dọa tính mạng như đột quỵ thiếu máu cục bộ cấp, nhồi máu cơ tim cấp hoặc thuyên tắc phổi nghiêm trọng.
✅ 1. Công Dụng Chính của Thuốc Alteplase
⚠️ 1.1 Điều trị Đột Quỵ Nhồi Máu Não Cấp
-
Alteplase giúp phá vỡ cục máu đông gây tắc động mạch não, phục hồi dòng máu lên não.
-
Hiệu quả cao nếu dùng trong vòng 3–4.5 giờ từ khi có triệu chứng.
❤️ 1.2 Điều trị Nhồi Máu Cơ Tim Cấp ST chênh lên (STEMI)
-
Là một lựa chọn thay thế can thiệp mạch vành cấp nếu không thể can thiệp tim mạch kịp thời.
-
Alteplase giúp tái thông mạch vành, giảm tổn thương tim và tử vong.
🫁 1.3 Điều trị Thuyên Tắc Phổi Nặng
-
Dùng trong trường hợp có tắc nghẽn động mạch phổi, gây tụt huyết áp, giảm oxy nghiêm trọng.
-
Giúp phân hủy huyết khối, cải thiện tuần hoàn phổi.
🧪 1.4 Dùng trong phá cục máu đông ống thông (catheter)
-
Liều thấp Alteplase có thể được dùng làm sạch ống dẫn truyền tĩnh mạch trung tâm bị tắc nghẽn bởi máu đông.
📋 2. Cách Dùng và Liều Lượng Alteplase
⚠️ Lưu ý: Đây là thuốc dùng đường tiêm truyền tĩnh mạch (IV) và chỉ sử dụng tại cơ sở y tế dưới sự giám sát chặt chẽ.
⏱ Liều khuyến cáo theo chỉ định:
-
Đột quỵ thiếu máu não cấp: 0.9 mg/kg (tối đa 90 mg), truyền trong 60 phút.
-
Nhồi máu cơ tim cấp: tổng liều 100 mg, truyền trong 1.5 giờ (theo phác đồ cụ thể).
-
Thuyên tắc phổi: 100 mg truyền tĩnh mạch trong 2 giờ.
⚠️ 3. Chống Chỉ Định và Cảnh Báo Khi Dùng Alteplase
❌ Không dùng trong các trường hợp sau:
-
Chảy máu nội sọ hoặc có nguy cơ cao xuất huyết
-
Đã từng đột quỵ xuất huyết
-
Phẫu thuật lớn, chấn thương nặng trong vòng 3 tuần
-
Tăng huyết áp không kiểm soát
-
Đang sử dụng thuốc chống đông mạnh (INR >1.7)
🔍 Cần thận trọng khi:
-
Tuổi >80
-
Đường huyết quá cao hoặc quá thấp
-
Bệnh gan nặng, rối loạn đông máu
🔬 4. Tác Dụng Phụ Có Thể Gặp
-
Xuất huyết (phổ biến nhất, đặc biệt là xuất huyết nội sọ)
-
Giảm huyết áp
-
Buồn nôn, nôn
-
Dị ứng, sốc phản vệ (hiếm)
Việc theo dõi sát mạch, huyết áp, dấu hiệu thần kinh và xét nghiệm đông máu trong quá trình điều trị là bắt buộc.
📌 Kết Luận
Alteplase là thuốc tiêu huyết khối mạnh, đóng vai trò quan trọng trong điều trị cấp cứu đột quỵ, nhồi máu cơ tim và thuyên tắc phổi. Tuy nhiên, chống chỉ định và nguy cơ xuất huyết khiến việc sử dụng thuốc cần được kiểm soát nghiêm ngặt tại bệnh viện.
👉 Nếu bạn là người chăm sóc bệnh nhân tim mạch hoặc nhân viên y tế, việc hiểu rõ cơ chế và thời điểm sử dụng Alteplase có thể cứu sống người bệnh trong “thời gian vàng”.